اغلب ما درباره‌ی زیبایی‌های جنگل‌های آفریقا و حیات وحش متنوع آن مطالب زیادی خوانده‌ایم یا شنیده‌ایم و دوست داریم به این قاره‌ی زیبا سفر کنیم. در حالیکه ما مجموعه‌ای بزرگ و مشابه آفریقا را در پارک توران خودمان داریم. مجموعه توران که به «آفریقای ایران» نیز شهرت دارد، بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه ایران و دومین بیوسفر جهان پس از «سرنگتی» آفریقاست.
امروز ما در وبلاگ اتراق قصد داریم، درباره پارک توران و ویژگی‌های آن با شما صحبت کنیم. اگر شما نیز علاقه‌مند هستید تا این منطقه‌ی گسترده یک میلیون و چهارصد هزار هکتاری را بیشتر بشناسید، با ما در ادامه‌ی مقاله همراه باشید.
خارتوران شاهرود کجاست؟
پارک توران، منطقه‌ای کویری-بیابانی با تپه‌های ماسه‌ای است که در جنوب شرقی شهرستان شاهرود در سمنان قرار دارد. این پارک به وسعت ۱۴۷۰۶۴۰ هکتار بین ۳ رشته کوه شترکوه، قلعه بالا و پیغمبر واقع شده و شامل ۳ محدوده‌ی حفاظت شده به نام‌های منطقه حفاظت شده توران با ۷۵ درصد وسعت، پناهگاه حیات وحش توران ۱۷ درصد وسعت و پارک ملی توران با ۸ درصد وسعت است.
منطقه حفاظت شده خارتوران با وسعت ۳۰۳۳۳۰ هکتار، بیشترین مساحت پارک را به خود اختصاص داده و از لحاظ وسعت پس از «پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس» دومین منطقه حفاظت شده گسترده ایران است. پارک ملی و پناهگاه حیات وحش توران، وسعتی حدود ۱۰۳۷۱۲۰ هکتار دارد و کویر مشهور «دشت کویر» در قسمت جنوبی‌شان قرار دارد.
درباره پارک خارتوران بیشتر بدانیم!
بخش جنوب شرقی پارک توران در سال ۱۳۵۱ به عنوان منطقه حفاظت شده انتخاب شد. ۴ سال بعد، سال ۱۳۵۵ بخشی از آن به عنوان پناهگاه حیات وحش توران و در سال ۱۳۸۱ بخشی از قسمت‌های مرکزی پناهگاه، به منظور حفاظت و مراقبت بیشتر به عنوان پارک ملی توران انتخاب شد.
همزمان با انتخاب بخشی از این مجموعه به عنوان پناهگاه حیات وحش، در سال ۵۵، یونسکو مجموعه توران را به عنوان ذخیره‌گاه زیستکره معرفی کرد.
توران با دامنه‌ی ارتفاعی ۷۰۰ تا ۲۴۰۰ متر و میزان بارندگی متوسط ۷۸ تا ۲۳۱ میلی‌متر نوسان، اقلیمی فراخشک و خشک بیابانی دارد.
رودخانه «کال شور» از بخش شرقی پارک ملی توران شاهرود گذشته و پناهگاه حیات وحش توران را به دو نیمه شرقی و غربی تقسیم می‌کند. تنها منبع آب منطقه، همین آب شور این رودخانه است.
آب و هوای اطراف رودخانه کال شور در پناهگاه حیات وحش توران، با سایر قسمت‌های پارک متفاوت است. این بخش کوچک، دارای گیاهان مناطق مرطوب همچون نی است و پرندگان آبزی در آن زندگی می‌کنند. چیزی که در سایر قسمت‌های توران وجود ندارد!
وضعیت گونه‌های جانوری و گیاهی توران
در ذخیره گاه زیستکره توران ۴۰ گونه پستاندار، ۱۶۷ گونه پرنده، ۴۲ گونه خزنده و ۲ گونه دوزیست شناسایی شده که مشهورترین حیوانات آن، یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی هستند.
این منطقه، میزبان یکی از نادرترین گونه‌های جانوری یعنی یوزپلنگ آسیایی است و در حال حاضر بیشترین تعداد یوزپلنگ آسیایی را دارد. علاوه براین پارک توران، آخرین زیستگاه گونه‌ی شاخص گورخر ایرانی است. این روزها گورخر ایرانی در مناطق محدودی از کشور زندگی می‌کنند. اما در گذشته‌ی نه چندان دور، حدود دو سوم خاک ایران و چند کشور همسایه؛ زیستگاه این حیوان زیبا بود!
به جز حیوانات شاخص و ارزشمند اشاره شده، فون‌های جانوری دیگری همچون گرگ، شغال، کاراکال، پلنگ، گربه وحشی جبیر، آهو، پازن، قوچ وحشی، گوسفند وحشی، کل و بز، گربه شنی، گربه دشتی، گربه پالاس (از انواع نادر گربه‌سانان در ایران)، کفتار راه‌راه، زرد، روباه قرمز و شاه روباه نیز در این منطقه مشاهده شده‌اند.
از جمله خزندگان بسیار مشهور و شناخته شده‌ای خارتوران انواع سوسمار، آگاما، بزمجه بیابانی، کفچه مار، افعی شاخ‌دار و انواع مارهای جعفری هستند.
پارک توران یا خارتوران در کنار گونه‌های جانوری غنی، پوشش گیاهی بسیار متنوعی نیز دارد. به گونه‌ای که تنها در منطقه‌ی حفاظت شده توران، گیاهانی همچون کلاه میرحسن، افدرا، باتلاقی شور، اشنان، قره‌داغ، مارونگ، کمای غلافدار، درمنه، گز آتشین، تنگرس، هزار خار پنبه‌ای، شنگ اسبی کپکی، علف مورچه، هندوانه ابوجهل، علف کورمار، تلخه بیان، نجم طلایی، گز، تاغ، قیچ، زردبید، آلاله آبزی و اسپهند به چشم می‌خورند. البته وضعیت گونه‌های گیاهی پارک ملی توران نیز مشابه همین منطقه‌ی حفاظت شده استپی است و تفاوت چندانی با هم ندارند.
اما پناهگاه حیات وحش توران تنوع گیاهی و جانوری بسیار فراوانی دارد. به گونه‌ای که ۶۵۴ گونه گیاهی در آن مشاهده شده‌اند که ۶۳ گونه‌ی آن انحصاری این منطقه هستند. علاوه‌براین ۲۵۰ گونه جانوری نیز در پناهگاه حیات وحش توران شناسایی شده‌اند.
تنوع زیستی پارک توران به همراه طبیعت کویری-بیابانی با جلوه‌های خاص و منحصر به فردش موجب شده تا ذخیره‌گاه زیست کره توران یک فضای بسیار مطلوب برای انجام انواع تحقیقات پژوهشی، آموزشی و گردشگری باشد.
خارتوران یا توران کدام یک درست است؟
سازمان محیط زیست با توجه به تقسیم‌بندی که در این گنجیه‌ی ژنتیکی انجام داده، نام توران را برای آن انتخاب کرده‌است. هرچند از دیرباز این منطقه به خارتوران شهرت داشت.
خارتوران دشت وسیعی است که بین دو استان سمنان و خراسان بزرگ واقع شده و از لحاظ وسعت با ذخیره‌گاه زیستکره توران هم‌پوشانی دارد.
بهترین زمان بازدید از پارک توران
باتوجه به وضعیت آب و هوایی کویری و خشک مجموعه توران، بهترین زمان بازدید از آن فصل پاییز است که هوا وضعیت بهتری دارد. برای بازدید از پارک ملی توران در سمنان باید در تورهای حیات وحش آن ثبت نام کنید.
و اما در آخر…
پارک توران یا خارتوران به وسعت تقریبی ۱۴۰۰ مترمربع، یکی از ۱۳ ذخیره‌گاه زیست کره جهان در ایران است. چناچه شما نیز به این منطقه سفر کرده و اطلاعات بیشتری از آن دارید، می‌توانید در قسمت نظرات و پیشنهادها، آنها را نوشته و در اختیار ما بگذارید. پیشاپیش از همکاری شما سپاس‌گزاریم.
مجله گردشگری اتراق، با هدف آشنایی بیشتر ایرانیان مشتاق و علاقه‌مند به این آب و خاک راه اندازی شده‌است. اگر شما نیز دوست دارید درباره‌ی کشور پهناورمان بیشتر بدانید، می‌توانید در سایت اتراق ثبت نام کنید و از مهم‌ترین رویدادها و مکان‌های گردشگری کشورمان باخبر شوید.
منبع: wikipedia
