شگفت انگیزترین شاهکار مهندسی ایران در شهر شوشتر!

تا به حال می‌دانستید که شهر شوشتر قدمتی ۱۰ هزار ساله دارد و این شهرستان تا زمان رضاخان پهلوی مرکز استان خوزستان بوده‌است؟!

اگر در فصل زمستان به دنبال یک جاذبه گردشگری مهم و خوش آب و هوا می‌گردید، پیشنهاد می‌کنیم، به شوشتر سفر کنید. 

امروز، ما در وبلاگ اتراق قصد داریم، درباره منحصر به فردترین سازه های مهندسی جهان در شهر شوشتر استان خوزستان، نژاد مردم شوشتر، علت نام گذاری این شهر، جاهای دیدنی شوشتر، تاریخچه شهر شوشتر، مسیرهای دسترسی به شوشتر و محل اقامت در شوشتر صحبت کنیم. پس همراه ما باشید.

شهر شوشتر کجاست؟

شوشتر یکی از شهرهای استان خوزستان است که پس از شهرهای اهواز، دزفول و آبادان، چهارمین شهر پرجمعیت استان محسوب می‌شود و مساحتی حدود ۳۴۴۰ کیلومترمربع دارد. این شهر به القابی همچون «دارالمومنین» و «پایتخت سازه های آبی ایران» نیز شهرت دارد.

تاریخچه شوشتر

برای بررسی تاریخچه شوشتر باید از دو منظر به آن نگاه کنیم. در ابتدا به بررسی تاریخ سکونت در منطقه شوشتر می‌پردازیم و در قدم بعدی درباره تاریخچه شوشتر سخن خواهیم گفت. پس همچنان همراه ما باشید:

براساس تحقیقاتی که باستان شناس مشهور فرانسوی «رومن گیرشمن» در اطراق شهر شوشتر انجام داده‌اند، «غار پیده» را نخستین سکونتگاه انسانی در ایران می‌داند. غار پیده، یکی از مهم‌ترین غارهای آهکی ایرانی است که قدمت آن  به دوره ماقبل تاریخ «عصر حجر» بر می‌گردد. 

به گفته «والتر هینس» ایران‌شناس آلمانی، شوشتر به احتمال قوی همان شهری است که در تمدن عیلام به آن «آدامدن» می‌گفتند. با توجه به این مسائل و براساس آثار باستانی که در این منطقه کشف شده، قدمت شهر شوشتر به حدود ۱۰ هزار سال پیش بر می‌گردد.

شوشتر در دوره‌های مختلف، بارها مورد حمله قرار گرفته و به تاراج رفته‌است، این شهر اوج پیشرفتش را در دوره ساسانی داشته‌ و در دوره صفویه نیز پس از سال‌ها تاراج، دوباره آباد شده‌است. شوشتر به تنهایی دارای ۱۳ اثر ثبت شده میراث جهانی است. 

مردم شوشتر به زبان فارسی با گویش شوشتری صحبت می‌کنند. البته مردم این منطقه به گویش بختیاری و عربی نیز سخن می‌گویند. مردم شوشتر، مسلمان بوده و مذهب‌شان شیعه ۱۲ امامی است.

وجه تسمیه شوشتر چیست؟

اگر به معنای شوشتر توجه کرده‌باشد، باید بدانید که شوشتر به معنای چیست و چرا این شهر را شوشتر نامیده‌اند؟ شوشتر به معنای از «شوش» بهتر است. از آنجا که شهر شوش رو به نابودی بوده، شهری جدید در ۶ فرسنگی آن به نام شوشتر ساخته‌شد. این شهر آب و هوای بهتری داشته و خاک آن نیز حاصل‌خیزتر بوده‌است.

جاهای دیدنی شوشتر

شهر شوشتر همانطور که اشاره شد، ۱۳ اثر ثبت شده در میراث جهانی یونسکو دارد. در این قسمت ما، درباره جاذبه‌های گردشگری شوشتر بیشتر صحبت خواهیم کرد. پس همچنان همراه ما باشید.

شهر شوشتر به دلیل عبور ۲ رود «کارون» و «دز» از این منطقه، خاک بسیار حاصلخیزی دارد. این امر موجب شده تا کشاورزی در این منطقه رونق پیدا کرده و در گذر زمان شاهد جاهای دیدنی باستانی متعدد در منطقه شویم. به گونه‌ای که بسیاری از باستان شناسان این شهر را به عنوان شاهکار مهندسی نام می‌برند. 

• سازه‌های آبی شوشتر

در دوره باستان، ۱۳ سازه آبی مستقل در شوشتر وجود دارد که شامل بندها، پل‌ها، آسیاب‌ها، آبشارها و کانال‌هایی می‌شود که با دست کنده شده‌اند. این مجموعه ۱۳تایی که در فاصله کمی از هم در محدوده شهر واقع شده‌، در دوره هخامنشی تا ساسانی ساخته شده و به صورت یک سیستم هیدرولیک جامع در ارتباط با هم کار می‌کنند.

سازه‌های آبی شوشتر شامل چه چیزهایی است؟

سازه‌های آبی شوشتر به عنوان دهمین اثر تاریخی ایران در یونسکو شامل موارد زیر است:

۱- بند میزان شوشتر

بند میزان شوشتر، یک اثر بسیار مهم تاریخی در مجموعه سازه های آبی شوشتر است که رودخانه کارون را به ۲ شاخه به نام‌های «شطیط» و «گرگر»تقسیم می‌کند. این بند دست کند، به دستور شاپور اول در دوره ساسانی ساخته شده و در سال ۱۳۷۸ شمسی به ثبت ملی رسید. 

۲- عمارت کلاه فرنگی

یکی از سازه‌های مهم شوشتر که به منظور نظارت بر کار کارگران بند میزان در کنار رود شطیط ساخته شده، برج ۸ ضلعی کلاه فرنگی است. این بنا در دوره هخامنشی ساخته شده، اما متأسفانه در گذر زمان تخریب شده و تنها ۳ متر از آن باقی مانده‌است.

۳- پل بند شادروان

پل بند شادروان که به بند قیصر نیز شهرت دارد، پلی ۵۰۰ متری است که در ۳۰۰ متری از بند میزان و روی شاخه‌ی اصلی کارون در دوره ساسانی ساخته شده‌است.

۴- قلعه سلاسل 

قلعه سلاسل، در دوره هخامنشی ساخته شده و یک سازه‌ی آبی نیست؛ اما به دلیل نقشی که در کنترل نهر داریون داشته در مجموعه سازه‌های آبی قرار گرفته‌است. این قلعه نه تنها نقش کنترل و هدایت آب را به عهده داشته، بلکه برای دفاع از شهر نیز استفاده می‌شده‌است.

۵- بند دختر

بند دختر، بندی است که در آخرین تنگه کوهستانی روی رود کارون ساخته شده‌است.

۶- بند دارا

بند دارا در دوره هخامنشی ساخته شده و روی رودخانه گرگر در منطقه میاناب قرار داشته‌است.

۷- بند ماهی بازان

بند ماهی بازان روی رودخانه گرگر به صورت دست ساز ساخته شده‌ و به دلیل بالا نگه داشتن سطح آب، به عنوان یکی از شگفتی‌های مهندسی سازه‌های شوشتری از آن نام می‌برند.

۸- مجموعه آبشارها و آسیاب‌های شوشتر

مجموعه آبشارها و آسیاب‌های شوشتر بزرگ‌ترین و پر بازدیدترین سازه آبی شوشتر است که در آن تعداد زیادی آسیاب آبی وجود دارد.

۹- پل بند لشکر

پل بند لشکر یکی از سالم‌ترین سازه‌های آبی شوشتر است که به دروازه لشکر نیز شهرت دارد. در ساخت این بند از آجر، سنگ و ساروج استفاده شده‌است. پل بند لشکر یکی از دروازه‌های ششگانه شوشتر به شمار می‌رفته و در ضلع جنوبی آن ۳ آسیاب و در انتهای ضلع شمالی آن روی صخره، چهار طاقی وجود دارد.

۱۰- پل بند شرابدار

روی نهر «رقط» که یکی از شاخه‌های نهر داریون به نام بند شرابدار قرار دارد. این بند از ساروج و سنگ و به صورت شرقی-غربی ساخته شده‌است. این بند، بین دو بند لشکر و ماهی بازان قرار دارد و در دوره اشکانیان ساخته شده‌است.

۱۱- پلکان‌ها

۲۰۰ پله سنگی دست‌ساز در جنوب محوطه آسیاب‌ها و آبشارها ساخته شده که به وسیله آنها آبشارها به نقاط مسکونی مشرف به مجموعه متصل شده‌اند. در مسیر پلکان‌ها، اتاق‌های نیز برای نگهبان‌ها ساخته شده‌است که از سازه‌های آبی محافظت می‌کرده‌اند.

۱۲- سیکا

سیکا شامل اتاقک‌ها و راهروهای باریکی است که در کنار رودها ساخته شده و مردم برای تفریح از آنها استفاده می‌کردند. سیکا منافذ متعدی داشته و مشرف به رودخانه گرگر ساخته شده و آب در آنها از بالا به شدت به سمت پایین می‌‌آیند و چرخ آسیاب را برای تهیه آرد می‌چرخاندند. 

۱۳- پل شاه علی

پل شاه علی روی نهر داریون در زمان ساسانیان ساخته شده و در دوره صفویان مورد مرمت قرار گرفته‌است. این پل در جنوب شهر شوشتر و در غرب «امام‌زاده عبدالله» واقع شده‌است.

پس از اینکه ۱۳ سازه آبی شوشتر را با یکدیگر مرور کردیم، نوبت آن است که به معرفی سایر جاهای دیدنی شوشتر بپردازیم. پس همچنان همراه ما باشید.

• ذخمه زرتشتیان در شوشتر

همانطور که می‌دانید دخمه محلی است که زرتشتیان اجساد خود را در آنجا می‌گذارند تا پس از مرگ به طبیعت باز گردد. در شوشتر نیز دخمه‌ای وجود دارد که قدمت آن به دوره مادها بر می‌گردد.

• مسجد جامع شوشتر

یکی از جاهای دیدنی شوشتر که پس از اسلام در این منطقه ساخته شده، مسجد جامع شوشتر است . قدمت این مسجد به ۱۲۰۰ سال قبل باز می‌گردد. مسجد جامع شوشتر از خشت و گل ساخته شده و دارای چندین شبستان و رواق است.

• باغ خان شوشتر

باغ خان یکی از جاهای دیدنی شوشتر و یکی از آثار ملی ایران است که در دوره قاجار روی حاشیه غربی رود گرگر ساخته شده‌است. بیشتر درختان باغ خان، درختان میوه هستند و آبیاری آنها از طریق کانال‌ها و آسیاب‌های شوشتری انجام می‌شده‌است. 

• خانه‌های قدیمی شوشتر 

شوشتر در کنار آثار دیدنی‌اش خانه‌های قدیمی نیز دارد که به صورت عمده در دوره قاجار ساخته شده‌اند. از جمله آنها می‌توان به خانه مستوفی اشاره کرد که متعلق به یکی از تجار شوشتر «محمد علی مستوفی» بوده و در زمان مظفرالدین شاه ساخته‌ شده‌است. از جمله خانه‌های قدیمی دیگر شوشتر می‌توان به خانه امین‌زاده که به دلیل تزییناتش بسیار شهرت دارد و یا خانه مرعشی اشاره کرد. لازم در اینجا به این نکته اشاره کنیم که هر ۳ این خانه‌ها در فهرست آثار ملی یران قرار دارند.

• بند خاک شوشتر

بند خاک نیز یکی دیگر از بناهای قدمی و آبی شوشتر است که در دوره ساسانیان ساخته شده و آب نهر را کنترل کرده و به نهر رقط می‌ریزد.

• کاروانسرای افضل

کاروانسرای افضل یک عمارت ۴ طبقه و یکی از جاهای دیدنی شوشتر است که در دوره قاجار به وسعت ۱۰۰۰ مترمربع ساخته شده و متعلق به خاندان افضل بوده‌است. این کاروانسرا، امروزه تبدیل به نمایشگاه دائمی صنایع دستی شده‌است.

• منطقه حفاظت شده کرایی

منطقه حفاظت شده کرایی یکی از جاهای دیدنی و طبیعت شوشتر است که در ۲۵ کیلومتری از این شهر به وسعت ۴۰ هزار هکتار قرار دارد. پوشش گیاهی این منطقه حفاظت شده بیشتر از نوع مرتعی بوده و شامل گیاهانی همچون بادام کوهی، انجیر کوهی، کلخنگ، رملیک، سریم، گز، کاسنی، لگومینوز، بارهنگ، بومادران، پونه و درخت کنار است. حیات وحش این منطقه نیز شامل جانورانی همچون قوچ، میش، گرگ، تشی، تیهو، کبک و پلنگ است.

در شهر شوشتر کجا اقامت کنیم؟

درشهر شوشتر اقامتگاه‌های بوم‌گردی متعدد و هتل‌های سنتی وجود دارد که می‌توان برای اقامت سراغ آنها رفت.

مسیرهای دسترسی به شوشتر

برای سفر به شوشتر راه‌های هوایی، راه آهن و مسیر جاده‌ای وجود دارد که در ادامه به بررسی هرکدام از آنها می‌پردازیم:

مسیر هوایی

شوشتر فرودگاه ندارد. چنانچه تمایل دارید به صورت هوایی به منطقه سفر کنید باید تا اهواز یا دزفول با هواپیما رفته و سپس از آنجا تاکسی بگیرید و خود را به شهر شوشتر برسانید. فاصله اهواز تا شوشتر چیزی حدود ۹۰ کیلومتر و فاصله شوشتر تا دزفول حدود ۶۰ کیلومتر برآورد شده‌است.

مسیر راه آهن

شوشتر ایستگاه قطار داشته و می‌توانید از قطار تهران-اهواز استفاده کرده و در شوشتر پیاده شوید.

مسیر جاده‌ای

چنانچه قصد دارید با ماشین شخصی و یا اتوبوس به شوشتر بروید باید از مسیرهای اهواز، دزفول، مسجد سلیمان و… خود را به شوشتر برسانید.

چنانچه از مسیر شوش روانه‌ی شوشتر می‌شوید، باید وارد مسیر هفت تپه، چغازنبیل و در نهایت شوشتر شوید.

و اما در آخر…

استان خوزستان یکی از استان‌های مهم ایران است که نه تنها از لحاظ نفت و گاز بسیار مهم است بلکه جاذبه‌های گردشگری متنوع آن، این استان را محبوب‌تر کرده‌است. 

اغلب ما دوست داریم که به صورت گروهی و با تعدادی از دوستان خود به سفر برویم. اما گاهی دوستان ما بنا به دلایل متعدد همراه و هم‌پای سفر ما نیستند. در این شرایط استفاده از تور و سفرهای گروهی به ما کمک می‌کند تا دامنه‌ی دوستانی خود را گسترش دهیم. 

اتراق یکی از آژانس‌های مسافرتی است که سعی می‌کند، با ارائه تورهای مسافرتی متنوع برای میانسالان سفرهایی جذاب و منحصر به فرد را برای این رنج سنی فراهم سازد.

ما در اتراق، تمام تلاش‌مان را خواهیم کرد تا خدماتی مناسب با سن و شأن شما عزیزان ارائه دهیم و بتوانیم رضایت خاطرتان را جلب کنیم. کافی است یک بار در سفرهای ایرانگردی همراه‌مان شوید تا به همسفران همیشگی ما تبدیل شوید.

 

منبع: wikipedia