«تالاب بین المللی بختگان»، بخش مهمی از «پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان» را تشکیل می‌دهد. «هانس لوفر» محقق اتریشی می‌گوید: در هیچ کجای دنیا مشابه آن وجود ندارد.
دریاچه بختگان ویژگی بسیار جالبی دارد؛ آب سمت شرقیش در زمستان شیرین و در تابستان آب سمت غربش شور است. چیزی که در کمتر تالابی می‌توان نظیر آن را مشاهده کرد.
امروز ما در وبلاگ اتراق قصد داریم، درباره تالاب بین‌المللی بختگان و پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان با شما بیشتر صحبت کنیم. اگر به این مبحث علاقه‌مند هستید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان کجاست؟
مجموعه بختگان به وسعت ۱۶۰ هزار هکتار در ۷۰ کیلومتری شهر نی‌ریز قرار دارد. این مجموعه از سه بخش جدا به نام‌های «پناهگاه حیات وحش بختگان»، «پارک ملی بختگان» و دریاچه بختگان تشکیل شده‌است.
پارک ملی بختگان وسعتی برابر با ۱۱۷ هزار هکتار دارد و شامل دریاچه ۱۲۰ کیلومتری بختگان و بخشی از اراضی کوهستانی است. پناهگاه ۲۴۲ هزار هکتاری حیات وحش بختگان در شمال دریاچه واقع شده و به واسطه‌ی پارک ملی بختگان به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم شده‌است.
در پناهگاه حیات وحش بختگان، دریاچه نیم متری «طشک» با آبی لب شور جریان دارد. دریاچه بختگان، دومین دریاچه بزرگ ایران، در بخش شمالی پارک ملی و در نزدیکی شهرستان‌های نی‌ریز، بختگان، خرامه، استهبان در استان فارس واقع شده‌است.
تصویر
درباره پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان بیشتر بدانید!
بخشی از منطقه‌ی بختگان که از سال ۱۳۴۷ تحت حفاظت بود، به عنوان پارک ملی معرفی شد. ۷ سال بعد، در سال ۱۳۵۴ ، همزمان حدود ۲۴۲ هزار هکتار از آن به عنوان پناهگاه و کل مجموعه به عنوان تالاب بین المللی بختگان معرفی شد.
پارک ملی بختگان با وسعت ۱۱۷۰۴۷ هکتار در دامنه‌ی ارتفاعی ۱۵۶۰ تا ۲۴۸۰ متر واقع شده و متوسط بارندگی آن ۲۳۰ میلیمتر برآورد شده‌است. این منطقه با آب و هوای خشک بیابانی معتدل، از دو بخش کوهستانی و دریاچه بختگان تشکیل شده‌است.
حیواناتی که در بخش خشکی پارک ملی بختگان به چشم می‌خورند، شامل ۴۶ گونه پستاندار، ۲۱۸ گونه پرنده، ۳۶ گونه خزنده، ۲۳ گونه ماهی و ۳ گونه دوزیست است. کفچه نوک، کاکایی، فلامینگو، تیهو، قوچ، کبک، هوبره، بز، پاژن، قوچ، کاراکال، گراز، گربه وحشی، تشی، خرگوش، روباه معمولی، میش و پلنگ از جمله مهم‌ترین موجودات پارک ملی بختگان هستند.
پوشش گیاهی پارک ملی بختگان، شامل درختان و درختچه‌هایی همچون بنه، بادام کوهی، تنگرس، کیکم و قیچ است. یک نوار پهن از درختچه‌های قیچ در منطقه باغو است که تا کوه ادامه دارد. در قسمت بالایی نوار، پوششی متراکم از درمنه روییده‌است.
دلیل این اتفاق، کاهش ارتفاع و افزایش دمای هواست که موجب شده به جای رویش جنگل‌های بلوط در منطقه، بیشتر جنگل‌های بنه و بادام کوهی رشد کنند. این پوشش تا حوالی ارسنجان ادامه دارد. در واقع انبوه‌ترین جنگل‌های بنه در این منطقه وجود دارند.
پناهگاه حیات وحش بختگان در مقایسه با پارک ملی آن دامنه‌ی ارتفاعی بالاتر ۲۹۶۰ متر داشته، اما متوسط بارندگی و وضعیت اقلیمش یکسان است. پوشش گیاهی آن، بیشتر از گونه‌های ارس، بنه، ارژن، کیکم، تنگرس، گز، قیچ، درمنه، خارکو، آنقوزه، جارو علفی، زیره، آویشن، سودا، قلیا، جگن، نی، لویی، سالسولا و گونه آندمیک خانگی تشکیل شده‌است.
پناهگاه حیات وحش بختگان به نسبت مرتفع‌تر و تنوع فون‌های جانوری بهتری دارد. این منطقه دارای ۳۲۳ گونه‌ی جانوری است. مهم‌ترین گونه‌های آن عبارتند از: بز و پاژن، قوچ و میش، آهو، پلنگ، گربه جنگلی، گربه شنی، کاراکل، گرگ، خفاش انگشت دراز، پلیکان پاخاکستری، فلامینگو، درنا، کفچه نوک، عقاب تالابی، عقاب دریایی دم سفید، سنقر تالابی، شاهین، دلیجه، حواصیل زرد، زنگوله بال، پرستوی دریایی، بزمجه، مار قیطانی، مار گورخری، سس ماهی، ماهی سنگل، ماهی گورخری، کپور و میگوی آرتمیا.
سخنی کوتاه درباره تالاب بختگان
تالاب بین المللی بختگان به مساحت ۳۵۰۰ کیلومترمربع، زیستگاه پرندگانی است که در زمستان از روسیه و سیبری به این منطقه مهاجرت می‌کنند. در واقع این تالاب به همراه دریاچه طشک و «رودخانه کر» سه منبع مهم آبی منطقه محسوب می‌شوند. آب این تالاب ویژگی جالبی دارد؛ در مصب رودها شیرین و در بخش‌های داخلی لب شور تا شور است!
این دریاچه با عمق ۲ متر، در سال‌هایی که بارندگی افزایش می‌یابد، با دریاچه طشک یکی می‌شود. بیشترین گیاهان آبزی آن، جلبک‌ها و دیاتومه‌ها هستند. دریاچه بختگان سه جزیره مهم به نام‌های «منک آبی»، «علی یوسف» و «چاه بیشه» دارد که محل تخم‌گذاری و زندگی پرندگان بومی و مهاجر هستند.
چرا دریاچه بختگان خشک شد؟
احداث ۳ سد «درودزن»، «سیوند» و «ملاصدرا» در قسمت بالادست دریاچه بختگان و روی دو رودخانه اصلی آن یعنی رودخانه کر و سیوند، موجب خشکی این حوضه‌ی آبی شد.
خشکی دریاچه بختگان چه مشکلات محیط زیستی ایجاد می‌کند؟
مشکلات زیست محیطی که در اثر خشک شدن آب دریاچه بختگان اتفاق می‌افتد، عبارتند از:
- با خشک شدن آب دریاچه بختگان، پیوستگی میان این دریاچه و طشک از بین می‌رود و همین مسئله موجب شورتر شدن آب دریاچه و افزایش سرعت خشک شدن دریاچه طشک می‌شود.
- چاه‌های پیرامون دریاچه بختگان به تدریج شور و سپس تلخ خواهند شد. در نتیجه، آبی که در چاه‌ها باقی می‌ماند، دیگر سودی برای کشاورزی نداشته و به تدریج زمین‌های کشاورزی قدرت باروری خود را از دست خواهند داد.
بخار آب دریاچه بختگان برای محصولات کشاورزی و زمین‌های اطرافش بسیار مهم است با خشک شدن دریاچه، دیگر بخار آبی از آن بلند نمی‌شود و در نتیجه محصولات کشاورزی شهرهای نی‌ریز، بختگان، استهبان، خرامه، فسا و ارسنجان کاهش می‌یابند.
- نمک‌های موجود در زمین‌های شوره‌زاری که با خشک شدن دریاچه ایجاد می‌شوند، با وزش نسیمی ملایم، به سمت زمین‌های کشاورزی رفته و در نتیجه قدرت باروری آنها کاهش می‌یابد.
- حرکت نمک‌های بادآورده از دریاچه خشک شده به سلامتی انسان‌هایی که در این مناطق زندگی می‌کنند و حتی دام‌های آنها آسیب وارد می‌کند و موجب بروز انواع بیماری‌های ریوی، پوستی و چشمی می‌شود.
- با خشک شدن تالاب بین المللی بختگان، پرندگان مهاجر نیز به این منطقه کوچ نمی‌کنند و در نتیجه اکوسیستم منطقه به سمت کویری شدن پیش خواهد رفت.
جاذبه‌های دیدنی پارک ملی بختگان فارس
در کنار حیات وحش و پوشش گیاهی متنوع پارک ملی بختگان نی ریز، جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- ۲ غار به نام‌های پل تخت و غار جمال در پارک ملی بختگان شیراز وجود دارد.
- پارک ملی بختگان نی ریز دارای گردنه‌هایی متعدد همچون گردنه هل و باغو، تنگ زرد و شهر پازن است.
- ۱۲ چشمه به نام‌های چشمه گمبان، هل، باغو، آخوندو، لیاب، ریزاب، بی بی فاطمه، قلمو، باغ قاضی، ناانجیر، مقنعه سر، بیدمشک، امامزاده و ۲ چاه به اسامی دراز و بیوک در این منطقه وجود دارند.
- بناهای قدیمی همچون شاه عباسی و قدمگاه خضر نبی در پارک ملی بختگان وجود دارد که بر جذابیت منطقه افزوده‌است.
و اما در آخر…
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان به همراه دریاچه‌ی آن، یکی از جاهای دیدنی استان فارس محسوب می‌شوند. این مجموعه در سال ۱۳۵۴ به عنوان تالاب بین‌المللی انتخاب شد. چناچه شما نیز به این منطقه سفر کرده و اطلاعات بیشتری از آن دارید، می‌توانید در قسمت نظرات و پیشنهادها، آنها را نوشته و در اختیار ما بگذارید. پیشاپیش از همکاری شما سپاس‌گزاریم.
مجله گردشگری اتراق، با هدف آشنایی بیشتر ایرانیان مشتاق و علاقه‌مند به این آب و خاک راه اندازی شده‌است. اگر شما نیز دوست دارید درباره‌ی کشور پهناورمان بیشتر بدانید، می‌توانید در سایت اتراق ثبت نام کنید و از مهم‌ترین رویدادها و مکان‌های گردشگری کشورمان باخبر شوید.
